>>> Các lễ hội Thanh Hóa truyền thống trong năm
Mùa xuân là một trong những thời điểm mà các lễ hội diễn ra sôi động nhất. Những lễ hội này phản ánh nét đẹp văn hóa truyền thống, được lưu truyền từ lâu đời, đồng thời cũng là một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người Việt. Đa phần các lễ hội mùa xuân nổi tiếng ở Thanh Hóa sẽ được tổ chức vào những ngày đầu xuân năm mới và trải dài từ tháng Giêng đến cuối tháng 2 Âm lịch, mỗi một lễ hội mang một nét đẹp bản sắc và dấu ấn rất riêng thể hiện đặc trưng của văn hóa vùng miền xứ Thanh.
Đón gió xuân vào những lễ hội mùa xuân nổi tiếng ở Thanh Hóa
Lễ hội Pồôn Pôông
Lễ hội Pôồn Pôông là một trong những nét văn hóa đặc sắc của đồng bào Mường tại Thanh Hóa, mang đậm dấu ấn tâm linh và lòng biết ơn sâu sắc. Theo truyền thống, ngày xưa, nếu như những người trong bản bị ốm đau, thì những người hái thuốc cỏ sẽ giúp chữa bệnh, vì vậy, người dân trong làng rất tôn sùng những người hái thuốc. Để tỏ lòng tri ân các vị lương y và cảm tạ vua trời đã ban cho sức khỏe cùng khả năng lao động, người dân đã tổ chức lễ hội Pôồn Pôông hàng năm.
Lễ hội Pôồn Pôông Thanh Hoá là nét đẹp văn hóa tín ngưỡng của bà con người Mường. Ảnh: Dân tộc miền núi
Tham gia lễ hội, du khách sẽ có cơ hội khám phá các nghi thức truyền thống độc đáo như tế thần, nhập đồng, diễn xướng, tất cả được thực hiện trong không gian thiêng liêng, đậm chất văn hóa bản địa.
Lễ hội Pôồn Pôông Thanh Hoá được tổ chức để tỏ lòng biết ơn thần linh và cầu mong mùa màng bội thu. Ảnh: Dân tộc miền núi
Điểm nhấn của lễ hội là những màn biểu diễn nghệ thuật dân gian với âm thanh rộn rã từ các nhạc cụ truyền thống như cồng chiêng, trống và đàn tính, hòa quyện cùng điệu múa uyển chuyển của người Mường. Những bài hát dân ca giàu chất thơ kể về cuộc sống, tình yêu và sự biết ơn thiên nhiên cũng vang lên, tạo nên một bức tranh văn hóa đầy sống động.
Lễ hội Phủ Na
Hằng năm, cứ mỗi độ Tết đến Xuân về, hàng nghìn người dân và du khách thập phương lại nô nức đổ về Di tích lịch sử và thắng cảnh Phủ Na (Như Thanh) - một trong những trọng điểm du lịch văn hóa tâm linh Thanh Hóa để trẩy hội mùa xuân.
Về với mẫu Phủ Na. Ảnh: Sưu tầm
Di tích lịch sử và thắng cảnh Phủ Na tọa lạc trên triền núi Nưa, thuộc địa bàn xã Xuân Du (Như Thanh). Đây là một trong những trung tâm tín ngưỡng lớn thờ Đức Thánh Mẫu Thượng Ngàn, Đức Thánh Tản Viên, Mẹ Âu Cơ - một trong những tục thờ bản địa xuất hiện từ rất sớm trong các cộng đồng dân cư ở Việt Nam. Năm 1993, Phủ Na được xếp hạng là Di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh cấp tỉnh.
Du khách xin "nước thánh". Ảnh: Sưu tầm
Du khách đến Phủ Na thường cầu may mắn, bình an, mùa màng tươi tốt. Đến đây, du khách còn được xin “nước thánh” - một nguồn nước chảy ra từ dãy núi Nưa, uống tại chỗ hoặc mang về để xin lộc. Ngoài vãn cảnh cầu an, du khách đến Phủ Na còn có thể mua nhiều loại cây, con giống như cây chè, lá đắng, đào non. Du khách cũng có thể thưởng thức các món ăn đậm chất bản địa như sắn dây, dong giềng, củ từ, dong trắng được người dân luộc chín bày bán.
Lễ hội Đền Nưa - Am Tiên
Theo thông lệ, lễ hội đền Nưa - Am Tiên tại huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa chính thức được mở vào ngày mùng 9 Tết hàng năm, (ngày mở cổng trời, cho phép du khách lên thắp hương, cầu cúng tại khu huyệt đạo) và có thể kéo dài đến hết tháng Giêng. Nhưng ngay từ trong tết, rất đông khách hành hương đã về đây tham quan, vãn cảnh và chiêm bái...
Lễ rước kiệu tại lễ hội truyền thống Đền Nưa - Am Tiên. Ảnh: Sưu tầm
Lễ hội Đền Nưa - Am Tiên thường được bắt đầu với các nghi lễ: Rước nước từ Giếng Tiên, huyệt đạo Am Tiên đến Đền Nưa, Nghè Giáp, Sân vận động thị trấn Nưa; nghi lễ rước kiệu tại Đền Nưa, Nghè Giáp ra sân vận động thị trấn Nưa, trung tâm khu vực đàn tế. Dẫn đầu đoàn rước là đội múa sư tử, đội cồng chiêng tháp tùng đoàn rước. Tiếp theo là đoàn trống hội, các đội cờ, đội mâm lễ sơn trang, đội phường bát âm, đội kiệu, thuyền, võng và chấp kích bát bửu; đội tế lễ, đội nữ binh, dân binh tháp tùng linh vật, đội nhà nông và quan viên, bô lão theo đoàn.
Tiếp đó là phần biểu diễn trống và múa cờ hội, biểu diễn cồng chiêng, gợi nhớ về thuở khởi nguyên của vùng đất và con người Tân Ninh - Cổ Định. Sau hồi trống khai hội, là nghi lễ cáo yết.
Đền Nưa - Am Tiên là một địa danh nổi tiếng thu hút du khách bốn phương. Ảnh: Sưu tầm
Quần thể di tích lịch sử quốc gia “Đền Nưa - Am Tiên” là một địa danh nổi tiếng thu hút du khách bốn phương vì nơi đây không chỉ là nơi thờ Bà Triệu, mà còn là một trong ba huyệt đạo được xem là linh thiêng bậc nhất nước Nam. Quần thể di tích lịch sử núi Nưa - Am Tiên gắn liền với cuộc khởi nghĩa Bà Triệu chống quân Ngô vào năm 248.
Lễ hội Sòng Sơn – Ba Dội
Lễ hội Sòng Sơn – Ba Dội được tổ chức nhằm tri ân công đức của Thánh Mẫu Liễu Hạnh và tưởng nhớ vị anh hùng áo vải Quang Trung - Nguyễn Huệ. Lễ hội được tổ chức gồm phần lễ và phần hội với nhiều hoạt động nổi bật, đặc sắc. Trong đó, chính lễ được tổ chức tại đài lễ đền Sòng Sơn. Nghi thức tế lễ được cử hành thành kính và trang nghiêm nhằm gửi gắm những ước muốn, khát vọng của Nhân dân về cuộc sống ấm no, hạnh phúc và bình an.
Lễ hội truyền thống Sòng Sơn – Ba Dội. Ảnh: Sưu tầm
>>> Xem thêm: Đèo Ba Dội - Thắng cảnh thiên tạo đắm say lòng người
Tiếp đến là chương trình nghệ thuật tái hiện lại huyền tích Thánh Mẫu Liễu Hạnh hiển linh, "cứu nhân độ thế", "khuyến thiện trừ tai"; dạy dân canh cửi mưu sinh, "tu thân dưỡng tính". Tiếp đó là nghi lễ rước bóng Thánh Mẫu Liễu Hạnh, rước kiệu Hoàng Đế Quang Trung lên nhà bia Ba Dội về đền Chín Giếng và hoàn vị.
Là một trong những lễ hội truyền thống của xứ Thanh, Sòng Sơn – Ba Dội không chỉ thể hiện bản sắc văn hoá đặc sắc của dân tộc mà còn phản ánh rõ nét đời sống văn hóa tinh thần, tín ngưỡng thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh của Nhân dân thị xã Bỉm Sơn.
Lễ hội cầu phúc Đền Độc Cước
Lễ hội cầu phúc đền Độc Cước được cư dân biển Sầm Sơn tổ chức vào ngày 16/2 Âm lịch hằng năm, nhằm tưởng nhớ công lao của thần Độc Cước cùng các bậc tiền nhân và cầu mong một năm mới mưa thuận gió hòa, sóng yên biển lặng, tôm cá đầy khoang, cuộc sống no đủ; cầu cho du lịch của thành phố Sầm Sơn ngày càng phát triển.
Lễ hội cầu phúc Đền Độc Cước Sầm Sơn. Ảnh: Sưu tầm
>>> [KHÁM PHÁ:] Đặc sắc lễ hội Bánh chưng - Bánh giầy Sầm Sơn
Lễ hội được mở đầu với nghi lễ rước kiệu của người dân đến từ 5 phường Trường Sơn, Bắc Sơn, Trung Sơn, Quảng Tiến và Quảng Cư. Tiếp đó, đội kiệu và đội tế lễ tập trung về sân khấu đền Độc Cước để tiến hành các nghi lễ cầu phúc, lễ tế tôn ty, lễ tế truyền thống và chương trình nghệ thuật đặc sắc tái hiện hình ảnh thần Độc Cước xẻ đôi thân mình để đánh đuổi loài quỷ biển, bảo vệ bình yên cho nhân dân Sầm Sơn.
Nghi lễ rước kiệu của người dân Sầm Sơn. Ảnh: Sưu tầm
Di tích đền Độc Cước được xếp hạng Di tích Lịch sử-Văn hóa Quốc gia năm 1962, Lễ hội đền Độc Cước được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia (năm 2018).
Lễ hội Đền Bà Triệu
Hằng năm, trong 3 ngày từ 19 đến 22-2 âm lịch, đông đảo du khách thập phương lại hội tụ về làng Phú Điền, xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc để được hòa vào Lễ hội Đền Bà Triệu nhằm tri ân công đức cao dày của nữ tướng Triệu Thị Trinh, các bậc tiền nhân trong cuộc khởi nghĩa chống quân Ngô xâm lược.
Lễ hội Đền Bà Triệu năm 2024. Ảnh: Sưu tầm
Lễ hội được tổ chức với quy mô lớn, trong không gian rộng theo một quy trình khép kín rất chặt chẽ Đền - Lăng - Đình, với nhiều hoạt động phong phú, đặc sắc và trang trọng, như: lễ Mộc dục, tế lễ (rước kiệu, tế nữ quan), tế Phụng Nghinh, rước bóng, hội trận tại đình làng Phú Điền...
Điểm khác biệt của lễ hội Đền Bà Triệu so với các lễ hội khác đó chính là phần hội thường không có trò chơi dân gian, thay vào đó là Hội trận giúp khơi dậy, liên tưởng đến hào khí chống quân Ngô trong lịch sử.
Lễ hội Mường Xia
Để nhớ ơn công lao to lớn của Tư Mã Hai Đào - người đã có công gìn giữ biên cương của Tổ quốc, mang lại ấm no cho bản làng, hàng năm cứ đến ngày mùng 9 - 10 tháng 2 (Âm lịch) đồng bào dân tộc Thái huyện Quan Sơn lại tổ chức lễ hội Mường Xia.
Lễ hội Mường Xia năm 2024. Ảnh: Sưu tầm
Trong không khí tưng bừng, rộn ràng tiếng nhạc, rực rỡ trang phục bản địa, ban tổ chức, Nhân dân huyện Quan Sơn và du khách thập phương sẽ tập trung tại khu hòn đá vía để khai hội, cúng vía cho đất Mường Xia và rước kiệu, mâm lễ về đền thờ Tư Mã Hai Đào. Về đến đền thờ, đội cúng nhanh chóng mang đồ lễ ra chân núi Pha Dùa (nơi đồng bào an táng Tướng quân Tư Mã Hai Đào) tiếp tục làm lễ cúng. Sau lễ cúng tại hòn đá vía, chân núi Pha Dùa, đội cúng sẽ dâng lễ tại đền thờ Tư Mã Hai Đào thực hiện các nghi lễ quan trọng của lễ hội Mường Xia.
Phần lễ trong lễ hội Mường Xia. Ảnh: Sưu tầm
Tiếp đó, đội cúng sẽ tiếp tục làm lễ tại các điểm nơi giao hòa của sông Luồng, suối Xia và Piềng Phay. Sau phần lễ là phần hội với các trò chơi dân gian như: hát khặp, đánh chiêng, nhảy sạp, tung còn, tó má lẹ, bắn nỏ, đẩy gậy, kéo co, khua luống, khặp, múa chá, cà kheo...
Ngày nay, lễ hội Mường Xia không chỉ thu hẹp ở đồng bào dân tộc Thái thuộc các xã Sơn Thủy mà còn là nơi giao lưu, sinh hoạt văn hóa giữa các dân tộc anh em Thái, Kinh, Mường, Mông huyện Quan Sơn và Mường Đào, huyện Bá Thước - quê hương của Tư Mã Hai Đào.
Lễ hội Cầu Ngư Hậu Lộc
Hằng năm, đã thành thông lệ, từ ngày 22 - 24 tháng 2 Âm lịch, người dân Ngư Lộc và du khách thập phương xa gần lại háo hức tham dự Lễ hội Cầu Ngư (Xã Ngư Lộc, huyện Hậu Lộc). Đây là lễ hội lớn nhất trong năm, đồng thời, cũng là lễ hội lớn nhất và đặc trưng nhất của cả vùng ven biển xứ Thanh.
Phần lễ được tổ chức trang nghiêm. Ảnh: Sưu tầm
Theo các cụ cao niên, Lễ hội Cầu ngư ở vùng Diêm Phố xưa và Ngư Lộc nay xuất hiện từ thời Lê. Trải qua nhiều thế kỷ, những nét văn hóa đặc sắc của Lễ hội vẫn được bảo tồn và phát huy giá trị. Năm 2017, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận Lễ hội Cầu ngư xã Ngư Lộc là Lễ hội di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Lễ rước Long Châu. Ảnh: Sưu tầm
Lễ hội Cầu ngư gồm 2 phần: Phần lễ được tổ chức trang nghiêm với lễ rước Long Châu từ thôn Bắc Thọ về khu vực lễ đài tại Trung tâm văn hóa Xã Ngư Lộc. Tại đây, lễ vật được dâng lên các vị thần với mục đích tạ ơn các thần đã ban cho mưa thuận gió hòa, trời yên biển lặng, tôm cá đầy khoang, mùa màng tươi tốt, đời sống ấm no, hạnh phúc. Phần hội được tổ chức sôi nổi, vui tươi, lành mạnh, với các tiết mục như: biểu diễn nhạc lưu thủy, múa lân, màn trống hội, diễn xướng chầu văn tại lễ đàn; thi cờ tướng, thi kéo co và nhảy bao bố.
Tham gia các lễ hội mùa xuân nổi tiếng ở Thanh Hóa, du khách sẽ được hòa mình vào bầu không khí lễ hội truyền thống đặc trưng và hiểu thêm về những nét đẹp văn hóa tín ngưỡng và phong tục tập quán từ lâu đời của người dân xứ Thanh. Đây hẳn sẽ là một trong những trải nghiệm tuyệt vời cho những chuyến du lịch đầu năm, mang đến thật nhiều may mắn thuận lợi trong năm mới.
