Đền Nưa - Am Tiên ở đâu?
Nằm trên đỉnh Núi Nưa ở làng Cổ Định, xã Tân Ninh, huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa, quần thể di tích lịch sử Quốc gia Am Tiên là 1 quần thể bao gồm "Núi Nưa - Đền Nưa - Am Tiên", với tổng diện tích 100 ha, gắn với sự tích cuộc khởi nghĩa của Bà Triệu.
Dù đã đổi thay nhiều, nhưng không gian của núi thiêng dường như vẫn vẹn nguyên vẻ hoang sơ, mờ ảo như chính những câu chuyện kỳ bí được lưu truyền qua bao đời ở vùng đất này.
>>> Bỏ túi: Bản đồ du lịch Thanh Hóa chi tiết nhất
Truyền thuyết về dãy núi Ngàn Nưa
Quần thể di tích đền Nưa - Am Tiên. (Ảnh: Sưu tầm)
Đền Nưa - Am Tiên (dãy núi Ngàn Nưa) thuộc làng Cổ Định, xã Tân Ninh, huyện Triệu Sơn, Thanh Hóa. Trong sử sách ghi lại trước đây thuộc địa phận huyện Nông Cống, nhưng từ tháng 2/1965 thuộc huyện Triệu Sơn, đến năm 2009 được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia. Đền Nưa - Am Tiên đã được nhà nước đầu tư, khôi phục lại nhưng vẫn không mất đi dấu vết lịch sử.
Để lên trên đỉnh núi Ngàn Nưa, du khách phải đi men theo con đường mòn cao chót vót, khi đến giữa núi Nưa sẽ gặp một cái miếu gọi là Khe Đông Đốt, miếu thờ vị tướng họ Trần. Theo sự tích, Hồ Hán Thương lúc bấy giờ đã lệnh cho quân bủa vây đốt núi Nưa, vì tức giận vị quan họ Trần không ra giúp nhà Hồ đánh giặc tên là Trần Tu Viên. Nhưng khi quân, tướng lên đến nơi đã thấy nhà vị quan họ Trần này bốc cháy, trên trời mây đen ùn ùn kéo đến và bỗng nghe tiếng hạc vang lên, sau đó có đôi câu đối từ trên trời rơi xuống, viết rằng “Kỳ la hải khẩu ngâm hồn đoạn- Cao vọng sơn lầu khách tứ sầu”, có nghĩa là: Hồn đến cửa biển Kỳ La (cửa khẩu Kỳ Anh, Hà Tĩnh) thì thoi thóp (đoạn là hết). Khách đến núi cao vọng thì khách buồn, ứng với vận mệnh nhà Hồ trong 2 năm (1405-1407)…
Còn trên đỉnh núi Nưa, du khách đi qua một con đường nhỏ được tôn tạo rất đẹp để đến cung điện chính là Kinh Triệu Quân (nơi kinh đô của Bà Triệu). Bên cạnh cung điện chính là một ngôi chùa “Bích Vân Cung ” tục gọi là Am Tiên, Am Tiên được gắn với cuộc khởi nghĩa Bà Triệu (Triệu Thị Trinh) vào năm 225-248 đánh đuổi quân Ngô. Lúc đó, anh trai của Bà Triệu là Triệu Quốc Đạt, một hào trưởng lớn (hay còn gọi là quan lang, quan Thái thú của 1 vùng, 1 huyện). Khi giặc Ngô xâm lược, ông đã loan truyền khắp 4 phương chiêu binh khởi nghĩa để đánh đuổi quân Ngô, tiếc rằng cuộc khởi nghĩa chưa được bao lâu thì ông qua đời. Bà Triệu đã đứng lên thay anh chiêu binh khởi nghĩa, binh lính của bà chủ yếu là nữ giới.
>>> Xem thêm: Đền Bà Triệu Thanh Hóa - Đền thờ nữ anh hùng Triệu Thị Trinh
Điện thờ chính Vua bà. (Ảnh: Sưu tầm)
Dãy núi Ngàn Nưa - Am Tiên xưa kia bạt ngàn bông lau, cây nứa và đường đi hiểm trở, thấy vậy Bà Triệu đã lấy nơi đây làm đại bản doanh để làm bàn đạp tiến đánh quân Ngô. Trong lúc đuổi đánh quân Ngô ở huyện Hậu Lộc, do không thạo sông nước trong khi đó quân Ngô lại giỏi sông nước nên đã bị quân Ngô bủa vây, khiến Bà Triệu cùng binh lính phải rút về xã Phú Điền, huyện Hậu Lộc, Thanh Hóa (ngày nay). Khi nghĩa quân Bà Triệu chuẩn bị lực lượng đánh lại quân Ngô thì quân giặc biết điểm yếu của binh lính nữ Bà Triệu và đã dùng trò cởi toàn bộ quần áo ra để đánh nhau với quân Bà Triệu. Binh lính nữ của Bà Triệu đã thẹn thùng, mất đi tính khí chiến đấu và bị thất bại. Lúc đó, Bà Triệu thà chết chứ không để cho quân Ngô bắt giữ và đã gieo mình tự vẫn ở núi Tùng (xã Phú Điền, Hậu Lộc). Để ghi dấu công lao của bà và nghĩa quân, người dân đã lập đền thờ Bà Triệu trên đỉnh núi Am Tiên (núi Nưa) cho đến ngày nay.
Ký bí giếng Tiên trên đỉnh Ngàn Nưa
Giếng Tiên trên đỉnh Ngàn Nưa. (Ảnh: Sưu tầm)
>>> Khám phá: Những điểm du lịch Thanh Hóa tháng 10 'chất phát ngất'
Trên dãy núi Nưa có giếng Tiên được nhắc đến như một kỳ bí, giếng Tiên nằm trên đỉnh núi cao 580m so với mực nước biển nhưng nước trong giếng không bao giờ cạn, múc bao nhiêu đầy bấy nhiêu và mát trong. Thời Bà Triệu khởi nghĩa đã lấy nước giếng để phục vụ sinh hoạt cho quân lính. Giếng Tiên còn được gắn liền với nhiều giai thoại, như rất linh thiêng người dân trong vùng thường lên giếng xin nước về để thắp hương cúng gia tiên. Có người còn cho rằng nước giếng Tiên có thể chữa khỏi bệnh đau đầu, chẳng hạn lấy nước gội lên đầu lát sau thấy khỏi bệnh, hay người già trong làng khi ốm thường bảo con cháu lấy nước giếng Tiên về uống. Theo lãnh đạo địa phương thì không ai khẳng định được nước giếng Tiên có chữa khỏi bệnh hay không, nhưng trong tâm linh người dân nơi đây kể cho nhau như vậy.
Trên đỉnh ngàn Nưa, ngoài Am Tiên - là nơi thờ Thánh Mẫu, thờ Phật…còn có nhiều địa điểm kỳ bí như bàn cờ Tiên - tương truyền là nơi các tiên ông thấy cảnh đẹp thường lui tới thượng cờ, ngồi ngắm núi sông làng mạc, cho đến bây giờ dấu tích bàn cờ tiên vẫn được gìn giữ và bảo tồn.
Huyệt đạo linh thiêng nhất nước Nam
Trên dãy núi Ngàn Nưa có một huyệt đạo thiêng, theo cách gọi của các nhà phong thủy thì nơi đây là điểm hội tụ giao hòa của đất và trời (hay nơi mở cửa trời). Điểm huyệt thiêng được khoanh vùng rộng khoảng vài chục mét vuông, là Thiên - Địa - Nhân - hợp - nhất, 4 hướng đều có 4 bát hương và ở giữa một bát hương của thổ thần ứng với kim-mộc-thủy-hỏa-thổ. Nơi mở cửa trời ở Am Tiên là một trong những 3 huyệt đạo lớn của quốc gia, ngoài Đá Chông (Ba Vì, TP. Hà Nội), núi Bà Đen (Tây Ninh). Huyệt đạo trên đỉnh ngàn Nưa được đánh giá là một trong những huyệt đạo linh thiêng nhất nước Nam.
>>> Xem thêm: Bản đồ du lịch tâm linh Thanh Hóa MỚI NHẤT
Tại đỉnh núi Nưa, nơi được coi là tồn tại "huyệt đạo" thiêng, luôn có rất đông du khách đến dâng lễ cầu nguyện. (Ảnh: Sưu tầm)
Nhiều du khách đến đây tham quan đã ngồi thiền trên vị trí huyệt khí thiêng, khi đó họ nhắm mắt, thả lỏng người, tâm trí không suy nghĩ và đã cảm nhận có những ánh sáng loáng qua, thể lực phục hồi nhanh sau những giây phút leo núi, đôi khi còn làm hưng phấn thêm. Khí hậu trên đây mùa hè thì mát mẻ, trong lành, mùa đông bao phủ bằng lớp mây mù. Đứng trên huyệt đạo hướng đông thấy biển Sầm Sơn, phía nam thấy toàn huyện Như Thanh, sông Mực, Bến En; hướng bắc thấy toàn huyện Triệu Sơn, phủ Na; hướng tây thấy huyện Như Thanh kéo dài. Còn đứng ở giữa cảm nhận có năng lượng trường sinh học, có thể nhìn thấy 4 phương 8 hướng trời.
Thời xưa người ta thường lấy núi Nưa làm la bàn, kim chỉ nam vì núi Nưa có độ cao nhất ở đồng bằng Thanh Hóa. Nhiều người đi biển vẫn thường nhìn thấy dãy núi Ngàn Nưa, cho nên núi Nưa có câu: “Na sơn thất phiến long nhất biến - Hổ nhất biến nhất hô vạn biến”, nghĩa là núi Nưa được xếp liền kề nhau bởi 7 phiến núi, tạo nên thế con rồng, đầu vươn cao như đầu hổ (nơi đỉnh Am Tiên), còn huyệt đạo là nơi cao nhất. Đứng trên đỉnh núi Am Tiên hét lớn xung quanh đều có thể nghe được.
Lễ hội đền Nưa - Am Tiên
Theo thông lệ, Lễ hội đền Nưa – Am Tiên chính thức được mở vào ngày mùng 9 Tết hàng năm, ngày “Mở cổng trời” (cho phép du khách lên thắp hương, cầu cúng khu huyệt đạo) và kéo dài đến ngày 20 tháng Giêng, với những nghi thức rước cỗ, dâng lễ vật chính bằng kiệu bát cống với sản vật là hoa quả, bánh dày để làm lễ tế thiên địa, thần linh...Tuy nhiên, ngay từ những ngày mùng 2, mùng 3 Tết, khách hành hương đã nườm nượp trảy về đây để chiêm bái, thắp hương cầu xin cho quốc thái dân an, nhà nhà may mắn và cầu tài, cầu lộc, cầu đỗ đạt, cầu duyên, cầu tình...
Lễ hội đền Nưa – Am Tiên chính thức được mở vào ngày mùng 9 tháng Giêng hàng năm. (Ảnh: Sưu tầm)
>>> Bỏ túi: Các lễ hội Thanh Hóa truyền thống trong năm
Đền Nưa - Am Tiên Thanh Hóa gắn với sự tích cuộc khởi nghĩa của Bà Triệu và những câu chuyện kỳ bí đến nay chưa lý giải được như huyệt đạo thiêng nơi trời đất giao hòa (hay còn gọi là nơi mở cửa trời), giếng Tiên trên đỉnh núi nước không bao giờ vơi cạn và đứng trên cao có thể nhìn thấy được 4 phương 8 hướng.
