Bữa cơm quây quần của gia đình người Thái. Ảnh: VHĐS
>>> Tham khảo: Đặc sản "đắng lòng" ở Thanh Hóa: Đắng đầu lưỡi - Ngọt lòng người
Trong mỗi ký ức của người con bản Thái, đặc biệt là những ai đã đi xa, có lẽ không gì khiến họ thổn thức hơn mùi thơm ấm áp bốc lên từ nồi canh uôi mẹ nấu. Đó không chỉ là một món ăn. Đó là hơi ấm của bếp lửa, là sự sum vầy, là chắt chiu của núi rừng từ những gì mộc mạc nhất.
Canh uôi – hay kếng kháu bứa – là món ăn bình dị mà kiêu hãnh của người Thái. Giữa vô vàn đặc sản nổi tiếng như cơm lam, cá nướng, xôi ngũ sắc…, canh uôi lại hiện lên như một biểu tượng của đời sống bản địa: giản đơn nhưng sâu sắc, dân dã nhưng tinh tế, đậm đà như chính tấm lòng người vùng cao xứ Thanh.
Món canh ấy bắt đầu từ những nguyên liệu đơn sơ mà núi rừng hào phóng ban tặng. Là những con sóc, con chuột hay nắm tôm, con cá suối nhỏ, mềm thịt và ngọt thơm; là nắm gạo tẻ ngâm từ sớm, giã mịn để khi nấu tạo độ sánh vừa đủ; là măng rừng thái chỉ, là nắm rau thơm mọc ven rừng. Chẳng cần gì cao sang. Chỉ vài thứ có sẵn quanh nhà, thêm chút khéo léo của đôi bàn tay người phụ nữ Thái, nồi canh đã có thể làm ấm cả căn bếp đang lách tách tiếng củi cháy.
Khi nồi nước sôi lăn tăn, măng được thả vào trước, rồi đến gạo giã, sau cùng mới là cá suối – để cá còn nguyên con, không nát. Một thoáng hương lá rừng thả vào lúc cuối khiến cả gian bếp như đầy thêm hơi ấm. Hơi ấm của ẩm thực, của bàn tay, của yêu thương.
Canh uôi ngon nhất khi ăn giữa những ngày đông lạnh, khi cả bản làng chìm trong màu xám dịu của sương mờ. Múc một bát canh còn nghi ngút khói, măng giòn giòn, gạo quyện sánh, cá suối mềm ngọt… chỉ cần chạm vào đầu lưỡi thôi cũng đủ làm người ta thấy như hơi lạnh ngoài kia chùng xuống. Bên cạnh bát cơm trắng hoặc chút mắc khén thơm nồng, canh uôi như chứa cả núi rừng, cả nếp sống yên bình của người Thái nơi đây.
Món canh uôi của đồng bào Thái. Ảnh: Sưu tầm
>>> Xem thêm: Mê mẩn nét riêng trong lòng những bản làng đẹp của người Thái xứ Thanh
Nhưng canh uôi không chỉ là hương vị. Nó còn là ký ức. Là hình ảnh của những đứa trẻ sà bên bếp đợi mẹ múc bát đầu tiên. Là nụ cười của người cha vừa đi nương về còn vương mùi nắng gió. Là câu chuyện về những mùa đông đã đi qua – những mùa đông mà chỉ cần một nồi canh uôi là đủ làm cho cả nhà thấy ấm.
Với du khách phương xa, giữa hành trình khám phá những bản làng đẹp như tranh vẽ, những cung đường len trong mây sớm và tiếng suối róc rách ẩn mình dưới tán rừng đại ngàn, được thưởng thức một bát canh uôi chính là chạm vào linh hồn của văn hóa Thái xứ Thanh. Đó là trải nghiệm khiến người ta không chỉ nhớ về món ăn, mà còn nhớ về cả con người, đất trời nơi đây.
Và có lẽ, trong khoảnh khắc ấy – khi ngồi trên sàn gỗ, nghe gió mùa luồn qua vách, ngửi thấy mùi khói bếp hòa vào hương canh uôi bốc khói – ai cũng sẽ hiểu vì sao chỉ một món canh bình dị lại có thể níu chân, níu lòng đến vậy.
>>> Tham khảo: Những món quà đông Thanh Hóa gây thương nhớ
Canh uôi là ký ức của nhiều thế hệ người Thái. Ảnh: Sưu tầm
Canh uôi – không chỉ là đặc sản. Đó là hơi ấm, là kỷ niệm, là câu chuyện của mùa đông xứ Thanh. Và mỗi khi đông về, người ta lại mong được trở về bên bếp lửa bản Thái, để được một lần nữa thưởng thức thứ hương vị mộc mạc mà chẳng nơi nào có được.
