Dịp Tết thiêng liêng ngay đầu năm mới (Ảnh: Sưu tầm).
Trong các dịp lễ Tết ở Việt Nam, Tết Nguyên tiêu là dịp Tết ngay đầu năm mới, đóng vai trò quan trọng, thiêng liêng trong tín ngưỡng người dân. Vậy rằm tháng Giêng Tết Nguyên tiêu là ngày gì? Có gì đặc biệt vào ngày này? Cùng tìm hiểu các thông tin liên quan đến dịp Tết này trong bài viết dưới đây.
1. Giới thiệu về ngày rằm tháng Giêng Tết Nguyên tiêu
Tết Nguyên tiêu rằm tháng Giêng là một trong những dịp lễ, Tết quan trọng ở Việt Nam, Trung Quốc cùng một số nước châu Á.
Dịp Tết quan trọng ở nhiều nước châu Á (Ảnh: Sưu tầm)
1.1 Rằm tháng Giêng là Tết gì?
Rằm tháng Giêng còn được gọi là Tết Nguyên tiêu hay Tết Thượng Nguyên. Thời điểm Tết diễn ra ngay sau Tết Nguyên đán, thường kéo dài 2 ngày từ ngày 14 tới ngày 15 tháng Giêng âm lịch hàng năm.
1.2 Vì sao gọi ngày rằm tháng Giêng là Tết Nguyên tiêu
Theo nghĩa đen của từ Tết Nguyên tiêu thì chữ “nguyên” mang nghĩa là thứ nhất, còn chữ “tiêu” mang ý nghĩa là đêm. Vì thế, gọi ngày rằm tháng Giêng là Tết Nguyên tiêu còn thể hiện ý nghĩa đây là đêm rằm đầu tiên của năm mới.
2. Nguồn gốc và ý nghĩa Tết Nguyên tiêu
2.1 Nguồn gốc Tết Nguyên tiêu
Nguồn gốc của Tết từ Trung Quốc (Ảnh: Sưu tầm)
Có rất nhiều sự tích nói về nguồn gốc Tết Nguyên tiêu. Trong đó có 3 sự tích Tết Nguyên tiêu nổi bật nhất bắt nguồn từ Trung Quốc như:
- Sự tích đêm hội Trạng Nguyên: Ở Trung Quốc trước đây còn gọi Tết Nguyên tiêu là đêm hội Trạng Nguyên. Bởi từ “nguyên” biểu trưng cho Trạng Nguyên, còn từ “tiêu” mang ý nghĩa là đêm. Vào ngày rằm tháng Giêng, nhà vua thường tổ chức đãi tiệc các Trạng Nguyên, mời họ thưởng hoa, ngắm cảnh, làm thơ trong vườn Thượng Uyển.
- Sự tích con thiên nga: Truyền thuyết kể rằng có một con thiên nga bay từ trên trời xuống dưới trần gian nhưng bị người thợ săn bắn chết. Ngọc Hoàng biết được nên tất tức giận, sai Thiên tướng đúng ngày rằm tháng Giêng đốt trụi trần gian. Vị Thiên tướng không đồng ý với Ngọc Hoàng nên đã hiến kế để giúp loài người thoát khỏi cảnh diệt vong. Kế sách của vị Thiên tướng là vào ngày rằm tháng Giêng nhà nhà đều treo cao đèn lồng, bắn pháo hoa để khiến Ngọc Hoàng tưởng trần gian đã bị đốt.
- Sự tích cung nữ Nguyên Tiêu: Thời Hán Vũ Đế có một cung nữ tên Nguyên Tiêu bị cấm về thăm cha mẹ vào ngày rằm tháng Giêng. Nàng phản đối và có ý định tự vẫn. Điều này đã khiến Đông Phương Sốc cảm động về tấm lòng hiếu thảo của cung nữ và nghĩ kế cho cô. Ông đã tâu với Hán Vũ Đế rằng Ngọc Hoàng sẽ sai vị Thiên tướng xuống để đốt trụi trần gian vào ngày 16 tháng Giêng. Để tránh tai họa, nhà nhà đều cần treo cao đèn lồng trước cửa nhà vào ngày rằm tháng Giêng. Hán Vũ Đế nghe theo ông và nhân lúc mọi người mải ngắm đèn, cung nữ Nguyên Tiêu đã trốn được về nhà thăm cha mẹ.
2.2 Ý nghĩa Tết Nguyên tiêu
Chuẩn bị mâm cỗ cúng gia tiên.
>>> Lưu ngay: Cẩm nang du lịch Thanh Hóa chi tiết nhất
Tết Nguyên tiêu mang một ý nghĩa quan trọng về sự đoàn viên đối với người dân Việt Nam, Trung Quốc và đặc biệt là những người Phật giáo. Đây là dịp để các thành viên trong gia đình cùng nhau đoàn tụ, chuẩn bị mâm cỗ cúng, thắp hương thể hiện lòng thành kính, biết ơn đối với ông bà tổ tiên và Phật tổ. Khi cúng bái, thắp hương mọi người sẽ đồng thời cầu bình an, may mắn, sức khỏe và tài lộc trong năm mới cho bản thân, gia đình.
3. Phong tục Tết Nguyên tiêu ở Việt Nam và Trung Quốc
3.1 Tết Nguyên tiêu Việt Nam
Diễu hành trên đường phố ở Hồ Chí Minh (Ảnh: Báo Dân tộc và Phát triển)
Tết Nguyên tiêu ở Việt Nam cũng là một trong những lễ hội Tết sôi động với nhiều phong tục, hoạt động thú vị. Vào ngày rằm tháng Giêng hằng năm, các gia đình sẽ chuẩn bị mâm cỗ cúng và cùng nhau đi chùa để thực hiện cúng sao giải hạn, cầu xin bình an, phước lành cho năm mới. Đặc biệt, Tết Nguyên tiêu tại những nơi có cộng đồng người Hoa sinh sống sẽ tổ chức nhiều hoạt động đặc sắc như diễu hành, thực hiện nghi thức lễ, biểu diễn ca kịch truyền thống, viết thư pháp,...
3.2 Tết Nguyên tiêu Trung Quốc
Nguồn gốc của Tết Nguyên tiêu là ở Trung Quốc, nên đây được coi là một dịp lễ lớn của đất nước tỷ dân. Ở Trung Quốc, dịp Tết này còn được gọi với tên là Lễ hội lồng đèn. Trong ngày rằm tháng Giêng, người dân cũng sẽ đi đến các đền, chùa để cúng tế và cầu bình an cho năm mới. Ngoài ra, lễ hội Tết Nguyên tiêu của người Hoa còn có nhiều hoạt động như ăn bánh trôi, ngâm thơ, đoán hình trên đèn lồng, ghi ước nguyện lên đèn lồng và thả bay lên trời,...
>>> Tham khảo: Du lịch Tết ở Thanh Hóa - Các địa điểm được gợi ý hàng đầu
4. Rằm tháng Giêng nên làm gì? Kiêng gì?
4.1 Tết Nguyên tiêu nên làm gì?
Thắp hương lễ Phật dịp rằm tháng Giêng (Ảnh: Sưu tầm)
>>> Xem thêm: Top 10 địa điểm du lịch tâm linh Thanh Hóa đầu xuân nổi tiếng
Trong dịp rằm tháng Giêng, những công việc quan trọng bạn cần làm đó là chuẩn bị một mâm cỗ cúng Phật và một mâm cỗ cúng gia tiên. Bàn thờ cũng cần được dọn dẹp, vệ sinh cẩn thận vào dịp này. Đồng thời, một số hoạt động nên làm trong dịp này đó lên chùa thắp hương lễ Phật, đóng góp công ích, phóng sinh hay thả đèn hoa đăng,...
4.2 Rằm tháng Giêng kiêng gì?
Lưu ý chuẩn bị mâm cỗ cúng kỹ lưỡng.
>>> Bỏ túi: Bản đồ du lịch tâm linh Thanh Hóa chi tiết nhất
Tục ngữ của người xưa cho rằng “có thờ có thiêng, có kiêng có lành”. Lễ rằm tháng Giêng là dịp lễ lớn trong năm nên vào thời điểm này bạn sẽ cần chú ý kiêng kỵ một số điều dưới đây:
- Chuẩn bị mâm cúng kỹ lưỡng, không bày mâm bằng trái cây giả, hoa giả, đầu lợn hay món chay giả mặn.
- Tránh để thùng gạo cạn tới đáy, vì theo quan niệm đầu năm để hết gạo thì quanh năm sẽ đói kém.
- Kiêng không câu cá, vì theo quan niệm câu cá trong những ngày trăng tròn thường đem đến điềm xui rủi.
- Kiêng không nói tục hay chửi bậy, nếu không sẽ tự rước lấy nhiều thị phi cho bản thân.
Vào dịp Tết Nguyên tiêu rằm tháng Giêng, bên cạnh các hoạt động cúng bái, đi lễ chùa thắp hương, bạn có thể dành thời gian lên kế hoạch du lịch khám phá Việt Nam. Với kế hoạch du lịch các điểm đến trong nước, vào dịp lễ, Tết thì du lịch Thanh Hóa sẽ là một trong số những gợi ý hàng đầu.
Nghỉ dưỡng sang trọng, đẳng cấp tại Pù Luông - Thanh Hóa.
Tết Nguyên tiêu là một trong những dịp lễ lớn, mang ý nghĩa tâm linh quan trọng đối với người Việt Nam. Vì vậy, bạn đừng quên chuẩn bị mâm cỗ cúng và đi chùa thắp hương để cầu bình an, may mắn cho năm mới. Hy vọng những thông tin trên bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn Tết Nguyên tiêu là tết gì cùng những phong tục, điều nên làm vào dịp này.
