Tết Nguyên đán là dịp để mọi người hướng về quê hương, gia đình và nguồn cội.
Tết Nguyên đán là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng nhất trong năm. Ngày lễ này không chỉ có ý nghĩa nhân văn sâu sắc mà còn là ngày để mọi người trở về đoàn tụ với gia đình, những người con xa nhà trở về với quê hương và là dịp để nhớ về tổ tiên.
1. Tết Nguyên đán là gì? Tết Nguyên đán diễn ra vào thời gian nào?
Tết Nguyên đán còn có các tên gọi khác là Tết ta, Tết cả, Tết Âm lịch, Tết cổ truyền. Đây là dịp lễ hội Tết chúc mừng năm mới theo lịch âm vô cùng ý nghĩa và quan trọng tại Việt Nam. Tết theo cách đọc Hán-Việt là chữ “Tiết”, chữ “Nguyên” có nghĩa là sơ khai, sự khởi đầu còn chữ “Đán” nghĩa là buổi sáng sớm. Đọc đúng theo phiên âm Hán Việt sẽ là Tiết Nguyên đán, nghĩa là một sự khởi đầu mới.
Tết ở Việt Nam là dịp để mọi người quây quần sum họp, hướng về những giá trị truyền thống.
Do cách tính lịch Âm lịch của Việt Nam khác với Trung Quốc nên Tết Nguyên đán của người Việt Nam không trùng với Tết của người Trung Quốc hay các nước chịu ảnh hưởng của văn hóa Trung Hoa khác. Lịch Âm lịch tính theo chu kỳ vận hành của mặt trăng nên Tết Nguyên đán luôn đến muộn hơn Tết Dương lịch và thường rơi vào khoảng cuối tháng 1 đến giữa tháng 2 dương lịch.
Một số điểm khác biệt giữa Tết Ta và Tết Trung Quốc:
- Điểm khác biệt đầu tiên giữa Tết cổ truyền Việt Nam và Trung Quốc chính là tên gọi. Tết của người Việt được gọi là Tết Nguyên đán, trong khi Tết Trung Quốc được gọi là Xuân Tiết.
- Về thời gian, người Việt đón Tết từ lễ cúng tiễn Táo quân ngày 23 tháng Chạp đến mùng 7 tháng Giêng. Còn người Trung Quốc lại có 1 dịp Tết cổ truyền bắt đầu sớm và kết thúc muộn hơn, kéo dài từ ngày 8 tháng Chạp đến ngày 15 tháng Giêng.
Ngày Tết Việt Nam và Trung Quốc có những điểm khác biệt.
>>> Xem ngay: Du lịch Tết ở Thanh Hóa - Các địa điểm được gợi ý hàng đầu
2. Nguồn gốc và ý nghĩa ngày Tết Nguyên đán
2.1. Nguồn gốc Tết Nguyên đán
Tết Nguyên đán bắt nguồn từ đâu? Đây là câu hỏi vẫn gây ra khá nhiều tranh cãi. Nhiều thông tin cho rằng Tết Nguyên đán có nguồn gốc từ Trung Quốc và được du nhập vào Việt Nam trong 1000 năm Bắc thuộc. Nhưng theo “Sự tích bánh chưng bánh dày” được truyền lại biết bao thế hệ thì người Việt ta đã ăn Tết từ trước cả thời Vua Hùng, nghĩa là từ trước 1000 năm Bắc thuộc.
Sự tích Tết Nguyên đán bắt đầu từ chiếc bánh chưng, bánh dày.
2.2. Ý nghĩa ngày Tết Nguyên đán
Ngày Tết Nguyên đán có ý nghĩa vô cùng lớn lao đối với người dân Việt Nam. Đây không chỉ là khoảnh khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới mà còn chứa đựng nhiều ý nghĩa văn hoá, tâm linh,... sâu sắc. Theo quan niệm phương Đông, khoảng thời gian này đất trời có sự giao thoa và con người có thể gần gũi với thần linh.
Tương truyền đây là dịp người nông dân có thể bày tỏ lòng tôn kính đến các vị thần linh như Thần Sấm, Thần Đất, Thần Nước, Thần Mưa, Thần Mặt Trời,... và cầu mong một năm mới mùa màng bội thu, mưa thuận gió hoà.
Ngày Tết Nguyên đán còn được coi như một “khởi đầu mới”. Là thời điểm tất cả mọi người cùng hướng đến một năm mới sung túc, an lành, và gác lại những điều không may mắn trong năm cũ. Do vậy, vào những dịp Tết, gia đình nào cũng chăm chỉ dọn dẹp, trang hoàng nhà cửa, sắm sửa cho thật đẹp, thật sạch sẽ.
Hầu hết gia đình nào cũng chú trọng dọn dẹp, trang trí nhà cửa dịp Tết.
>>> Bỏ túi: Top 10 địa điểm du lịch tâm linh Thanh Hóa đầu xuân nổi tiếng
Tết Nguyên đán Việt Nam cũng là dịp mọi người dành thời gian cho gia đình để tình cảm gia đình thêm gắn bó. Các gia đình thường tụ họp thời điểm này để chúc Tết nhau, cùng thắp nén hương tưởng nhớ tổ tiên, tạ ơn ông bà, tổ tiên đã phù hộ trong suốt một năm qua.
3. Những giai đoạn chính của Tết Nguyên đán
3.1. Rằm tháng Chạp
Rằm tháng Chạp là lễ cúng quan trọng trong tháng 12 Âm lịch. Lễ cúng này diễn ra vào ngày 15 tháng 12 Âm lịch hàng năm. Dù bận rộn đến đâu thì tất cả mọi người đều sẽ dành thời gian để chuẩn bị và sắm lễ cúng Rằm tháng Chạp. Một số món cúng phổ biến có thể kể đến: gà luộc (gà trống), xôi đỗ (hoặc xôi gấc), giò chả, canh miến, món xào hay một số món mặn khác, rượu gạo…
3.2. Tết Ông Công Ông Táo
Trước Tết Nguyên đán, một dịp đặc biệt quan trọng chính là ngày Tết ông Công ông Táo diễn ra vào ngày 23 tháng 12 Âm lịch. Vào ngày này, mọi nhà đều dọn dẹp sạch sẽ nhà cửa, gian bếp để chuẩn bị một mâm cỗ đầy, thịnh soạn. Mâm cỗ sẽ bao gồm đồ mặn, trái cây và phóng sinh cá chép vàng. Việc làm này với mục đích để cúng ông Công ông Táo, tiễn ông Táo về trời để báo cáo những việc đã xảy ra trong gia đình suốt một năm qua.
3.3. Tất niên
Cúng tất niên ngày Tết cổ truyền Việt Nam là một truyền thống đã có từ rất lâu đời. Đây được coi là nghi lễ quan trọng nhất được mọi gia đình thực hiện vào ngày 30 Tết. Vào ngày này, các gia đình thường chuẩn bị mâm ngũ quả và trang trí Tết thật đẹp để mời tổ tiên, ông bà về ăn Tết cùng gia đình. Đồng thời, mâm cơm ngày tất niên cũng là cột mốc đánh dấu thời điểm năm cũ đã qua và chuẩn bị chào đón một năm mới suôn sẻ, an khang và thịnh vượng.
Một mâm cỗ cúng Tất niên được chuẩn bị rất cầu kỳ (Ảnh: sưu tầm)
3.4. Giao thừa
Cúng giao thừa là nghi lễ cúng tổ tiên vào khoảnh khắc giao thừa vừa đến. Với mong muốn xin tổ tiên, ông bà phù hộ độ trì cho gia đình, cầu mong những điều tốt đẹp sẽ đến trong năm mới. Mâm lễ cúng sẽ bao gồm các món mặn dịp Tết, được bày biện và sắp xếp vô cùng trang nghiêm, tươm tất.
Khi cúng giao thừa, cả gia đình sẽ chuẩn bị văn khấn giao thừa. Sau đó các thành viên phải thật trang nghiêm trước bàn thờ tổ tiên và xin các cụ phù hộ cho cả gia đình, cầu mong một năm mới bình an, hạnh phúc và khỏe mạnh.
3.5. Ba ngày Tân niên
- Ngày mùng 1 Tết là ngày quan trọng nhất trong suốt dịp Tết. Theo quan niệm, chủ nhà sẽ chọn những người hợp tuổi để tới xông nhà, cầu mong những điều tốt đẹp sẽ đến trong năm mới. Vào ngày này, mọi người sẽ đi chúc Tết họ nội theo phong tục “mùng 1 Tết cha”.
- Vào ngày mùng 2, những hoạt động cúng lễ tại nhà sẽ diễn ra vào sáng sớm. Sau đó mọi người đi chúc Tết họ ngoại theo phong tục “mùng 2 Tết mẹ”. Riêng đàn ông chuẩn bị lập gia đình, họ sẽ phải đến nhà cha mẹ vợ tương lai chúc Tết theo tục đi sêu.
- Đến ngày mùng 3 là ngày học trò đến chúc Tết thầy cô giáo theo tục lệ mùng 3 Tết thầy. Những ngày này, mọi người thường chúc Tết nhau với những lời chúc năm mới ý nghĩa. Bên cạnh những lời chúc là những phong bao lì xì Tết biểu tượng cho sự may mắn. Người ta thường chúc Tết, hỏi thăm nhau những điều đã làm được trong năm cũ và những mong muốn, dự định trong năm mới.
Những ngày đầu năm mọi người thường ghé nhà người thân, bạn bè để chúc Tết.
4. Những điều kiêng kỵ nên tránh trong ngày Tết Nguyên đán
Từ xa xưa, người dân Việt Nam vẫn thường quan niệm rằng đầu năm mới nếu gặp may mắn tốt lành thì cả năm sẽ an lành, hạnh phúc. Dân gian đã có câu “Có thờ có thiêng, có kiêng có lành", do vậy hãy cùng tìm hiểu những điều kiêng kỵ nên tránh trong ngày Tết Nguyên đán dưới đây:
- Đầu năm không nên cắt tóc
- Mùng 1 kiêng ăn trứng vịt lộn
- Người có tang không nên xông đất
- Kiêng quan hệ nam nữ đầu năm
- Không nói tục, ăn nói xui xẻo
- Kiêng mặc quần áo tông đen và trắng
- Không cãi nhau vào mùng 1
- Không đi chúc Tết sáng mùng 1
- Không vay hay đòi nợ đầu năm
- Kiêng làm đổ vỡ đồ dùng
- Không cho người khác nước, lửa đầu năm
- Không đổ rác, quét nhà vào ngày mùng 1
Ngoài những điều kể trên, một thắc mắc khá nhiều người quan tâm là có nên đi du lịch dịp Tết Nguyên đán? Vào thời điểm này, hầu hết mọi người sẽ được nghỉ ngơi một khoảng thời gian nhất định, nên nhiều gia đình đã quyết định “đổi gió” bằng cách du lịch Tết.
Tin vui là, ngay lúc này, không khí rộn ràng chào đón "năm mới" đã tràn ngập tại các điểm du lịch nổi tiếng ở Thanh Hóa như: Pù Luông, TP. Thanh Hóa, Bến En, Suối cá thần Cẩm Lương, Danh thắng Kim Sơn, Thành Nhà Hồ,... mang đến vô vàn trải nghiệm du lịch đang chờ đợi bạn và những người thân yêu.
Sau một năm làm việc vất vả, hãy dành thời gian nghỉ ngơi, tận hưởng kỳ nghỉ Tết tuyệt vời trọn vẹn bên gia đình bạn nhé.
>>> Bỏ túi: Cẩm nang du lịch Thanh Hóa
Tết Nguyên đán là kỳ nghỉ lễ vô cùng quan trọng và được tất cả người dân Việt Nam mong đợi, chờ đón. Đây là dịp mọi người hướng về quê hương, trở về mái ấm gia đình bên ông bà, cha mẹ dù đang sinh sống, học tập ở bất kì đâu. Ngoài việc thăm họ hàng người thân thì đi du lịch Tết Nguyên đán cũng là lựa chọn vô cùng phổ biến của nhiều gia đình hiện nay.
