Chùa Am Các giữa đại ngàn. Ảnh: Sưu tầm
Chùa Am Các ở đâu?
Chùa Am Các tọa lạc trên sườn phía Đông gần đỉnh cao nhất của núi Các - một dãy núi có thế núi nhọn cong gồm 9 ngọn cao chót vót ở về phía tây bắc của xã Định Hải, thị xã Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Cách TP. Thanh Hóa khoảng 45km về phía Nam, di chuyển theo cao tốc Nghi Sơn – Sao Vàng, đến cầu Phú Long qua hồ Hao Hao, rẽ vào đường bê tông bên sườn núi khoảng 3km là đến nơi.
Cầu Phú Long bắc qua hồ Hao Hao rộng lớn nhìn từ trên cao. Ảnh: Sưu tầm
>>> Xem thêm: Những địa điểm du lịch Nghi Sơn không thể bỏ qua
Quần thể di tích danh thắng Chùa Am Các được xem là một quần thể công trình Phật giáo tầm cỡ và cổ xưa bậc nhất xứ Thanh.
Lịch sử hình thành và giá trị văn hóa
Chưa có tài liệu chính xác về thời điểm khởi dựng chùa, nhưng qua khảo sát, di vật phát hiện cho thấy chùa hình thành từ thời Trần, thế kỷ XIV đến thời Lê Trung hưng, thế kỷ XVII - XVIII. Am Các có thể vừa là trung tâm tôn giáo, vừa là vị trí phòng thủ quân sự ven biển quan trọng, tồn tại lâu dài trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam. Năm 2018, Chùa Am Các được UBND tỉnh Thanh Hóa công nhận là di tích lịch sử – danh thắng cấp tỉnh.
Chùa Am Các được UBND tỉnh Thanh Hóa công nhận là di tích lịch sử – danh thắng cấp tỉnh. Ảnh: Sưu tầm
>>> [KHÁM PHÁ]: Xã đảo Nghi Sơn - Điểm đến mới 'hot' ở Thanh Hóa
Đến với chùa Am Các hôm nay, du khách được tận mắt chiêm ngưỡng những hiện vật cổ như: tượng pháp, đồ thờ, những hiện vật còn lưu giữ trên nền móng của chùa trước đây như chân tảng, bệ thờ, tượng Phật, gạch, ngói... Đặc biệt là bức tượng phù điêu trên đá, có niên đại khoảng 1.000 năm. Mặc dù hiện vật đã bị mai một đi nhiều, song bước đầu cho thấy Am Các là một quần thể kiến trúc Phật giáo có hệ thống chuẩn mực gồm chùa Hạ, chùa Trung, chùa Thượng; quy mô mang tính điển hình, toàn vẹn. Đây là một trung tâm tôn giáo tín ngưỡng lớn, không chỉ cho Nghi Sơn, Thanh Hóa mà với cả nước.
Chùa Am Các bên cạnh vai trò là một trung tâm tôn giáo, còn là vị trí như một tiền đồn trong hệ thống phòng vệ quân sự thời Trần nhằm đối phó với nguy cơ xâm lược từ phía biển vào và từ phía Nam ra.
Chùa Am Các - thắng cảnh đặc sắc ở đại ngàn vùng đất Nam Thanh - Bắc Nghệ.
>>> [GỢI Ý]: Biển Hải Thanh Nghi Sơn - 'nàng thơ ngủ quên' mang vẻ đẹp hoang sơ ở xứ Thanh
Theo lời kể của người dân, trước đây toàn bộ quần thể chùa Am Các là vùng đất hoang sơ, đường lên chùa vòng vèo, độ dốc lớn. Ở ngay khu đất bằng phẳng rộng mấy ngàn mét vuông trên sườn núi - nơi có một ngôi chùa cổ trong quần thể chùa Am Các (chùa Hạ) đã từng tọa lạc nhiều thế kỷ chỉ là nơi cây dại mọc, nền móng cũ và các di vật còn sót lại.
Năm 2014, sư thầy trụ trì của Chùa là thầy Thích Nguyên Đại đã huy động mọi nguồn lực để tôn tạo, phục hồi chùa Am Các thành một quần thể di tích thắng cảnh đặc sắc ở đại ngàn vùng đất Nam Thanh - Bắc Nghệ.
Kiến trúc độc đáo – Thượng, Trung, Hạ
Chùa Am Các có kết cấu 3 cấp độ: chùa Hạ – chùa Trung – chùa Thượng, tượng trưng cho các cấp độ tu hành trong giáo lý Phật giáo.
Vượt qua quãng đường chừng 3km từ chân núi Các lên đến chùa, điểm đầu mà du khách đặt chân đến chính là chùa Hạ - khu vực chính trong quần thể chùa Am Các. Chùa Hạ quay mặt về hướng Đông, lưng tựa vào núi Các, hai bên tả hữu là vòng cung núi ôm lấy chùa như một tay ngai. Trước chùa là ao đá kè hình chữ nhật, xa hơn là dòng suối nhỏ rồi đến hồ Hao Hao. Toàn bộ cảnh quan tạo cho chùa có vị thế phong thủy hiếm nơi nào có được.
Con đường bê tông bên sườn núi lên chùa. Ảnh: Sưu tầm
Cách chùa Hạ chừng 1km, theo đường mòn lên đỉnh núi du khách sẽ đến chùa Trung. Giữa chốn rừng núi tĩnh mịch hiện ra một không gian rộng lớn, địa thế bằng phẳng, mọc đầy trúc hoa (loài cây mà nhà bác học Lê Quý Đôn nhắc tới trong “Vân đài loại ngữ”). Nền móng cũ của chùa Trung ngày nay đã được phục dựng lại, với khu vực thờ Mẫu bề thế, khang trang… Những tàn tích đồ gốm tìm thấy ở nơi này cho thấy, các triều Lê sơ và Mạc vẫn sử dụng Am Các như một trung tâm Phật giáo lớn ở xứ Thanh.
Điểm đến du lịch sinh thái, tâm linh hấp dẫn. Ảnh: Sưu tầm
>>> Xem thêm: 8 địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng bậc nhất Thanh Hóa
Và lên đến đỉnh cao nhất của núi Các là chùa Thượng. Chùa Thượng được phục dựng trên đỉnh cao nhất núi Các, ở độ cao hơn 500m so với mực nước biển, nơi được ví như "cổng trời" nơi hạ thế. Từ trên chùa Thượng có thể quan sát rất rõ phía trước là đảo Mê và Khu kinh tế Nghi Sơn, phía sau là hồ Yên Mỹ và đường cao tốc Bắc - Nam, phía trái là cao tốc Nghi Sơn - Sao Vàng.
Chùa Am Các ngày nay được tạo thành bởi một thế tam giác về giao thông mà chùa Thượng là đỉnh cao của tam giác. Đây quả thực là một lợi thế lớn về giao thông để có thể phát triển nơi đây trở thành điểm đến du lịch sinh thái, tâm linh hấp dẫn.
Không gian thiền định và hành hương lý tưởng
Ở độ cao hơn 500m so với mực nước biển, giữa rừng núi xanh thăm thẳm, nhiều điểm đến trong quần thể chùa Am Các có vị thế bằng địa rộng lớn. Cùng kiến trúc cổ độc đáo, các điểm đến trong quần thể phân bố rộng rãi và cách nhau tương đối xa, tạo nên không gian thoáng đãng cho Nhân dân và du khách hành hương, chiêm bái, tìm hiểu phật giáo. Trải nghiệm du lịch trekking, rèn luyện sức khỏe và tận hưởng không khí thanh tịnh, phong cảnh hùng vĩ.
>>> Xem thêm: Bãi Đông Thanh Hóa - Điểm du lịch 'cực hot'
Du khách hành hương, chiêm bái, tìm hiểu phật giáo. Ảnh: Sưu tầm
Với hồ Hao Hao dưới chân núi, thảm thực vật xanh mướt trên sườn núi, sở hữu vị thế phong thủy tựa sơn, hướng thủy, ẩn mình giữa thiên nhiên và giao thông thuận lợi. Dấu vết của công trình, những di vật còn lại đến ngày hôm nay là những giá trị nổi bật để chùa Am Các trở thành điểm dừng chân lý tưởng, điểm đến không thể bỏ lỡ khi nhắc đến du lịch tâm linh Thanh Hóa. Nếu bạn đang tìm một chốn bình yên để tịnh tâm, một điểm đến để kết nối với thiên nhiên và lịch sử – Chùa Am Các chính là lựa chọn hoàn hảo.
