Chùa Giáng Thanh Hóa tọa lạc ở chân núi Đốn Sơn (huyện Vĩnh Lộc). (Ảnh: Sưu tầm)
Chùa Giáng ở đâu?
Chùa nằm ở địa phận làng Giáng xã Vĩnh Thành, nên gọi là chùa Giáng. Chùa Giáng có tên chữ là Tường Vân. Từ năm 1992, thị trấn Vĩnh Lộc thành lập, chùa Giáng thuộc về địa phận khu phố 3 thị trấn Vĩnh Lộc.
Chùa Giáng cách TP. Thanh Hóa 45 km về phía Tây Bắc, theo Quốc lộ 45, cách Quốc lộ 1A tại Đò Lèn 28 km theo quốc lộ 217 (đường Đò Lèn - Na Mèo).
>>> Xem thêm: Chùa Bụt Thanh Hóa - Ngôi chùa kiến trúc 'lạ', view cửa biển đẹp ngất ngây
Lịch sử chùa Giáng
Chùa Tường Vân được xây dựng dưới triều vua Trần Duệ Tông (1372 – 1377), truyền thuyết kể lại rằng “Dưới triều vua Trần Duệ Tông, giặc Chiêm Thành đem quân đến cướp phá nhiễu đoạt cư dân, triều đình đã nhiều lần cắt cử quan quân đi tiễu trừ mà không giành được thắng lợi. Vua cho đó là họa lớn, bèn dẫn binh thân chinh đi dẹp giặc. Trên đường đi có đi qua địa phận núi Đốn Sơn, thấy chốn này huyền linh, phong cảnh hữu tình, bốn bên có núi sông bao bọc, thật là một khu thắng địa.
Đêm hôm đó vua nằm mộng thấy có một đám mây vàng tựa như dải lụa từ không trung dần dần hạ xuống, đám mây cứ ẩn hiện trông rất kỳ lạ. Vua bàng hoàng tỉnh dậy biết mình nằm mộng, đem chuyện kể cho quân tướng nghe, mọi người đều cho là chuyện khác thường, là điềm linh hiển hiện giúp nhà vua trừ giặc.
Hôm sau vua sai quan làm đàn tế tạ trời đất rồi đem quân đi thảo phạt giặc, trong lúc thế trận không phân thắng bại, đột nhiên trời đất bỗng tối sầm, mây mù kéo đến, sấm chớp nổi lên làm lay động cả vùng đất. Trong không trung xuất hiện một đám mây vàng tựa như đám mây vua nằm mộng trước đó. Mây chao đảo trước quân giặc, quân Chiêm thấy thế hoảng loạn. Nhà vua thừa thắng thúc quân xông lên.
Khải hoàn trở về vua mở yến tiệc khao thắng ba trận, luận công thưởng phạt, sai đình thần về núi Đốn Sơn lễ tạ. Sắc lệnh cho bản dân lập một ngôi chùa nhỏ ở ngay khu vực tế lễ năm xưa, đồng thời đặt tên chùa theo ý nghĩa đám mây mà vua nằm mộng trước đây, đó là Tường Vân (Chùa ghi nhớ về điềm mây lành).
Kiến trúc và không gian chùa Giáng
Chùa Giáng có vị trí địa thế thuận về sông, núi, thoáng gió, tụ khí, dòng chảy, phương vị. Dãy Đốn Sơn chạy dài làm tả Thanh Long, núi Thùy Đầu (tức núi Bậc Đồn) là hữu Bạch Hổ, thật là địa thế rồng chầu hổ phục. Trước sân chùa có dòng nước chảy qua, do các khe nước trên núi hội tụ mà thành. Chùa lấy núi Thiên Vực (làng Thọ Vực – xã Vĩnh Ninh) làm án, có dòng Mã Giang sóng nước cuồn cuộn uốn khúc và xoáy tròn tại vụng Vực như rồng phục (Minh đường xa). Ngày xưa, trước cổng chùa có đường lát đá hoa đi xuống đàn tế Nam Giao của Nhà Hồ, lại có đoạn sông đào dài sáu bảy trăm mét, từ chân Đốn Sơn thông với dòng sông Mã, là đường vận chuyển thủy của Nhà Hồ. Dấu tích còn lại ngày nay là dãy Ao Quan với những ao sen nở vào mùa hạ hương thơm ngát một vùng.
Thủa sơ khai, chùa được làm 4 gian, sau khi vua Trần Duệ Tông mất, nhân dân địa phương xin tạc tượng lập long nhang, hương khói thờ tại chùa (nay tượng vẫn còn và được thờ tự ở nhà Mẫu). Trải qua thời gian, chùa nhiều lần được trùng tu, tôn tạo nhưng vẫn giữ được nét cổ kính, kiến trúc ban đầu, hệ thống ao vua ngăn cách bởi mặt đường vào Tam Quan.
Qua Tam Quan là đến thế giới linh thiêng nhà Phật, cổng chùa Giáng gồm hai tầng mái với chiều cao 13,7m, hai cầu thang được xây dựng vững chắc. Tầng hai có 5 cửa cuốn vòm, cửa giữa cao 3,7m với 8 vòm cuốn cong, tổng cộng có 14 đòn đao theo thứ tự từ thấp lên cao dần.
>>> Gợi ý: Thưởng thức ngay Chè lam Phủ Quảng - đặc sản nổi tiếng của đất Vĩnh Lộc, Thanh Hóa
Phía sau, lưng chừng núi Đốn Sơn là Phật điện, nhà mẫu, đây là khu chính của chùa. Nhà Phật điện được trùng tu năm Bảo Đại thứ 14, kết cấu kiến trúc theo kiểu chữ Đinh, bao gồm tiền điện 5 gian, thượng điện 2 gian. Nhà tiền điện có 13 pho tượng được tạc bằng gỗ, sơn son, thếp vàng. Tượng được bố trí thành 6 lớp theo trật tự từ ngoài vào trong, từ thấp lên cao.
Khuôn viên chùa Giáng được giới hạn bởi cây đa sum suê, cây mít lá xanh đế, gỗ vàng đều mang linh khí của thần, là cây đại hút sinh lực của trời truyền cho đất, cây sung kết trái từng chùm, những rặng tre vươn cao tầm không đức độ, hàng cây thẳng tắp tỏa tán, những bông hoa hồng ngan ngát hương thơm, tất cả tạo nên một thế giới tâm linh.
Với vị thế đẹp, kiến trúc hoa văn trang trí độc đáo, cùng với sự linh thiêng, chùa Giáng Thanh Hóa không chỉ là điểm thu hút nhiều khách du lịch mà đây còn là điểm sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của người dân xứ Thanh.
